جبران کاهش مصرف سرانه لبنیات با توزیع شیر در مدارس؛ صنایع لبنی برای تامین اعلام آمادگی نموده اند - مجله آراد

به گزارش خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی گروه مالی خبرنگاران، سازمان دنیای غذا (فائو) آخرین چهارشنبه ماه سپتامبر هر سال را روز دنیای شیر مدرسه نامگذاری نموده است که این امر اهمیت موضوع را نشان می دهد چرا که شیر به نام کاملترین غذایی است که تمامی احتیاجهای تغذیه ای یک فرد را تامین می نماید.

صنعت لبنیات ایران با هدف توزیع رایگان شیر مدارس در اواخر دهه 30 و اوایل دهه 40 با وام یونیسف ایجاد شد و در بعضی کشورها اجرای طرح رایگان شیر مدارس قدمت بالای 120 سال دارد چرا که توزیع شیر در مدارس منجر به ایجاد یک فرهنگ و عادت در بین دانش آموزان می گردد.

آمارها نشان می دهد که طی سال های 79 تا 89 توزیع رایگان شیر مدارس در کشور شروع شد که با هدفمندی یارانه ها، طرح توزیع شیر مدارس و شیر خانوار حذف شد که این امر ضربه سنگینی به سلامت خانوار وارد کرد، این در حالی است که اگر یک دهم یارانه نهاده دامی به این بخش اختصاص یابد، امکان توزیع شیر مدارس نه تنها در منطقه ها محروم، بلکه در کل کشور وجود دارد که متاسفانه به رغم رانت و فساد یارانه نهاده های دامی، تخصیص یارانه به این بخش همچنان ادامه دارد.

با گرانی شیرخام و محصولات لبنی و کاهش قدرت خرید خانوار، سرانه مصرف افت محسوسی داشته است به طوریکه با استاندارد دنیای فاصله معناداری دارد و به عبارت دیگر با اجرای هدفمندی یارانه ها، سرانه مصرف فرایند کاهشی به خود گرفت و از 80 تا 90 کیلو به حدود 40 کیلو تقلیل یافته است که با این وجود توزیع رایگان شیر مدارس می تواند در جلوگیری از بحران پوکی استخوان و کاهش میانه قد تاثیر بسزایی داشته باشد.

این در حالی است که طی سال های اخیر، طرح توزیع رایگان شیر مدارس به بهانه کمبود منابع اعتباری اجرا نشد یا در صورت تخصیص، آموزش و پرورش آن را صرف امور دیگری نموده است که انتظار می رود در سال تحصیلی نو با تفکیک بودجه شیر مدارس از بودجه سایر آموزش و پرورش و تخصیص آن، توزیع رایگان 70 نوبت شیرمدارس اجرا گردد تا قدری از کاهش سرانه مصرف از این طریق جبران گردد.

زهرا عبداللهی مدیر کل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت به مناسبت فرا رسیدن روز دنیای شیر مدارس افزایش سرانه مصرف شیر را امری مهم در ارتقای شاخص سلامتی و کاهش هزینه های درمان دانست و گفت: شیر به نام کامل ترین غذای طبیعی، همیشه مورد توجه بشر بوده است و شواهد تاریخی حداقل از 6 هزار سال قبل، نشانه های غیر قابل انکار استفاده برنامه ریزی شده از شیر را نشان می دهند. در عصر حاضر بخش مهمی از هرم های غذایی تاییدشده به وسیله سازمان های غذا و داروی کشورها و سازمان های بین المللی نظیرFAO و WHO به شیر و فرآورده های آن اختصاص دارد.

وی اضافه کرد: شیر تنها ماده غذایی است که در سال، دو روزِ دنیای به نام آن ثبت شده است؛ روز دنیای شیر (12 خرداد) و روز دنیای شیر مدرسه (8 مهر).

عبدالهی ادامه داد: بی شک یکی از برنامه های مهم، تاثیر گذار و گسترده در خصوص ترویج مصرف شیر، طرح توزیع شیر در مدارس است که در بعضی کشورها سابقه ای به درازای یک قرن دارد. به نام مثال؛ نیوزیلند از سال 1937 میلادی و ژاپن از سال 1946 به صورت جدی طرح شیر مدرسه را در دستور کار قرار داده و به طور مستمر آن را دنبال نموده اند.

وی گفت: در حال حاضر حدود صد کشور دنیا از فقیرترین کشورها تا کشورهای برخوردار آسیایی، اروپای غربی و آمریکای شمالی طرح شیر مدرسه را دنبال می نمایند. از حدود سه دهه قبل سازمان غذا و کشاورزی (FAO) مسئولیت هماهنگی برنامه های مرتبط با شیر مدرسه را در سطح دنیا برعهده دارد و به مناسبت روز دنیای شیر مدرسه هر سال برنامه های متنوعی در کشورها برگزار می گردد.

حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین شرایط توزیع شیر رایگان مدارس ، علل اجرا نشدن آن در سال های اخیر و بعلاوه سابقه این طرح در سایر کشورها با خبر شویم:

سید محمد رضا بنی طبا سخنگوی انجمن صنایع لبنی در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی خبرنگاران، درباره آخرین شرایط توزیع رایگان شیرمدارس اظهار کرد: در سال 79 توزیع شیرمدارس به صورت آزمایشی اجرا شد که در آن مقطع قبل از توزیع شیر از مدارس سطح تهران نمونه گیری و پایش صورت گرفت که سطح ویتامین d و کلسیم بشدت پایین بود و بعد از توزیع به سطح استاندارد رسید.

بنی طبا ادامه داد: در سال 89 با اجرای هدفمندی یارانه ها، هدفمندترین یارانه کشور توزیع رایگان شیر مدارس بود که به رغم حجم منابع و ذی نفعان کاملا شفاف و درصد فساد بسیار پایین، حذف شد.

این مقام مسئول با انتقاد از حذف توزیع رایگان شیرمدارس و شیر یارانه خانوار به نام هدفمندترین یارانه بیان نمود: با اجرای هدفمندی یارانه ها در سال 89 و حذف هدفمندترین یارانه که همانا توزیع شیرمدارس و شیر یارانه خانوار بود، اما یارانه ها در اقتصاد هدفمند نشد که این موضوع ضربه سنگینی به سلامت خانوار وارد کرد، این درحالی است که هم اکنون ده ها میلیارد یارانه آشکار و پنهان هزینه می گردد.

وی با بیان اینکه توزیع رایگان شیرمدارس یک قانون است، گفت: بنابر قانون هیچ یک از دولت ها نمی توانند آن را حذف نمایند، درحالیکه متاسفانه سالهاست به درستی تخصیص پیدا نمی نماید.

سخنگوی انجمن صنایع لبنی ادامه داد: در سال 98، توزیع رایگان شیرمدارس به 8 استان کمتر برخوردار تخصیص دادند که در همان مقطع به درستی محقق نشد، درحالیکه در همان سال بالغ بر 18 هزار میلیارد تومان یارانه به نهاده های دامی تخصیص یافت که هیچ تاثیری در سبد خانوار نداشت.

به گفته وی، اگر یک دهم یارانه نهاده دامی به توزیع شیرمدارس تخصیص یابد، نه تنها استان های کمتر برخوردار، بلکه کل استان ها را می توان در طول 9 ماه شیر رایگان داد.

بنی طبا با تاکید بر تفکیک بودجه شیرمدارس از بودجه سایر بخش های آموزش و پرورش بیان نمود: سال جاری برای توزیع رایگان شیرمدارس بودجه ای در نظر گرفتند که باید به آموزش و پرورش تخصیص دهند و همیشه صنایع این آمادگی را دارند که با کمترین سود، شیرمدارس را توزیع نمایند.اما نکته حائز اهمیت آن است که 5 هزار و 200 میلیارد تومان بودجه سایر برای آموزش و پرورش در نظر گرفتند که توزیع شیرمدارس هم در این بودجه آمده که متاسفانه بودجه آن تفکیک نشده است، لذا از نمایندگان تقاضا داریم با توجه به کاهش سرانه مصرف نه تنها برای استان های کمتر برخوردار، بلکه برای تمامی استان ها بودجه تفکیک گردد و همیشه پیگیر این موضوع باشند که سازمان برنامه و بودجه آن را تخصیص دهد.

بنی طبا با اشاره به افزایش هزینه های خانوار ناشی از کمبود کلسیم در آینده گفت: در سال های گذشته بعضا دیده می شد که شیر رایگان مدارس به شکل غیر استریل توزیع می شد که این امر کاملا اشتباه است چرا که شیر استریل ضمن کیفیت بالا، از جهت حمل و نقل و برودت به علت پاکت های چند لایه احتیاج به حمل و نقل سرد ندارد و از آنجا که امکان توزیع همه روزه شیر وجود ندارد و سهمیه دانش آموزان بصورت هفتگی باید توزیع گردد، از این رو توزیع شیر استریل امری لازم است که متاسفانه آموزش و پرورش شیر رایگان مدارس را به مناقصه می گذاشت تا بتواند شیر مقرون به صرفه تهیه کند، درحالیکه نمی تواند کیفیت شیر را با سلامت دانش آموزان معامله کند که این امر می تواند بحران پوکی استخوان و کاهش میانگین قد را در نسل های آینده بدنبال داشته باشد.

علی احسان ظفری مدیر عامل اتحادیه تعاونی های لبنی در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی خبرنگاران، با اشاره به اینکه توزیع رایگان شیر مدارس، آینده نسل نو را تضمین می نماید، اظهار کرد: چند سالی است که توزیع شیر مدارس دستخوش تصمیمات عجیب و غریب وزارت آموزش و پرورش است چرا که طوریکه این وزارتخانه به جای آنکه خدمات گیرنده باشد، ناظر و مباشر این کار است که این امر به هیچ نام منطقی نیست.

وی با اشاره به اینکه استاندارد توزیع شیر مدارس 70 نوبت است، اضافه کرد: حدود 13.5 تا 14 میلیون دانش آموز در کشور وجود دارد که برای برخورداری از این نعمت باید یک هزار و 500 میلیارد تومان بودجه از سوی دولت تخصیص یابد تا شیر مورد احتیاج کل دانش آموزان تامین گردد.

ظفری با اشاره به فرا رسیدن روز دنیای شیر مدرسه بیان نمود: با واگذاری تنظیم بازار به وزارت جهاد کشاورزی، مکاتبات زیادی در ارتباط با توزیع 70 نوبت شیر به منظور تامین بخشی از احتیاج جامعه و کمبود مواد لبنی شده است که امیدواریم به این درخواست پاسخ داده گردد چرا که به هر مقداری که هزینه در این بخش صورت گیرد، از مقدار واردات دارو کاسته می گردد.

مدیر عامل اتحادیه تعاونی های لبنی با انتقاد از پایین بودن سرانه مصرف نسبت به دیگر کشورها بیان نمود: با توجه به سرانه ناچیز محصولات لبنی، توزیع شیر مدارس می تواند اهداف بزرگی همچون رونق صنعت دامپروری و لبنیات و تامین غذای نسل آینده بپردازد و برآورد ها حاکی از آن است که توزیع 70 نوبت حدود 7 تا 10 درصد در سرانه مصرف اثر گذار است.

مدیر عامل اتحادیه تعاونی های لبنی ادامه داد: سازمان فائو بر طرح ملی و دنیای شیر مدارس نظارت دارد و بعضی کشورها از 70 نوبت بیشتری توزیع شیر مدارس می نمایند ، درحالیکه با تحقق این مقدار اهداف اصلی نظام جمهوری اسلامی که تقویت اقشار ضعیف است، محقق می گردد.

وی با اشاره به بی توجهی به اجرای طرح شیر مدارس توضیح داد: بنابر آمار 4 سالی است که طرح شیر مدارس اجرا نمی گردد، هر چند برای مدت زمان یک سال در 8 استان کمتر برخوردار، قرار داد توزیع منعقد شد که متاسفانه بعد از دریافت بودجه، وزارت آموزش و پرورش صرف امور دیگر کردند.

وحید مفید دکترای علوم مهندسی صنایع غذایی در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی خبرنگاران، با اشاره به اینکه توزیع شیر رایگان مدارس بیش از قدمت 70 تا 80 ساله دارد، اظهار کرد: برنامه شیر مدارس به دانش آموزان در سنین رشد داده می گردد که بیشترین جذب مواد مغذی شیر را دارند.

وی اضافه کرد: مزیت اصلی توزیع شیر در مدرسه این است که دانش آموزان زمانیکه در مدرسه هستند، این موضوع به یک عادت و فرهنگ مصرف تبدیل می گردد چرا که بعضی دانش آموزان بعد از دوران شیرخوارگی بنابه دلایل متعدد مصرف لبنیات و شیر آنها قطع شده که این موضوع می تواند عادت دوباره ایجاد کند.

مفید ادامه داد: با توجه به گرانی شیر، محصولات لبنی و افت چشمگیر سرانه مصرف توزیع شیر مدارس در منطقه ها محروم که بیشترین احتیاج به این فرآورده را دارند، باید توزیع گردد چرا که در منطقه ها کمتر پیشرفته، بسیاری از خانوار شیر و فرآورده های لبنی از سفره شان قطع شده است.

عضو هیئت علمی دانشکده تغذیه و صنایع غذایی با اشاره به اینکه توزیع شیر مدارس از جمله هزینه هایی است که ارزش اضافه کرده در بر دارد، بیان نمود: طی سال های اخیر، توزیع شیر مدارس به علت محدودیت های بودجه ای ناشی از تحریم اجرا نشد، اما به علت شکوفایی نسل نوجوان و آینده ساز جزو هزینه هایی است که برای کشور ارزش اضافه کرده در بر دارد که با این وجود هزینه توزیع شیرمدارس در برابر مزایای آن رقم قابل توجهی نیست.

دکترای علوم مهندسی صنایع غذایی در انتها با اشاره به اینکه بعد از هدفمندی یارانه در بعضی سال ها حجم شیر توزیعی کاهش و طی سال های اخیر حذف شد، توضیح داد: سال گذشته به خاطر شرایط کرونا مدرسه باز نبود، اما 2 تا 3 سال قبل از کرونا هم برنامه به شکل مناسب اجرا نشد و تنها در بعضی استان ها به طور محدود اجرا شد که نمی توان نام آن را توزیع رایگان شیر مدارس گذاشت، اما امیدواریم با باز شدن مدارس توزیع شیر مدارس به طور سراسری یا حداقل در منطقه ها کمتر برخوردار صورت گیرد تا بخشی از مسائل تغذیه ای برطرف گردد.

با توجه به گرانی های مکرر شیرخام و محصولات لبنی، کاهش یا حذف مصرف از سبد غذایی خانوار، انتظار می رفت دولتمردان برای شکوفایی نسل آینده همچون بسیاری از کشورها سیاست توزیع رایگان شیر مدارس را همچون سال های قبل از هدفمندی یارانه ها دنبال نمایند تا بخشی از کمبود مصرف لبنیات از این طریق جبران گردد چرا که به رغم پرداخت ده ها میلیارد یارانه پنهان و آشکار به بخش های مختلف استمرار بی توجهی ها به اجرای این طرح، بحران پوکی استخوان و افزایش هزینه های درمان در آینده را به همراه خواهد داشت.