مخلوقاتی که تنها در نواحی قطبی قابل مشاهده هستند (قسمت اول) - مجله آراد

زندگی در سکونتگاه خرس های قطبی می تواند به طرزی باورنکردنی سخت و طاقت فرسا باشد. بادهای سرد و کشنده ای که گاه بی رحمانه می وزند، کاهش دمای قابل توجه در فصل زمستان و البته شب زمستانی که دست کم ماه ها طول می کشد، بخشی از شرایط سخت زندگی در این ناحیه است.

در حالی که میلیون ها انسان در شمالگان و منطقه ها پیرامونی قطب شمال زندگی می نمایند، داستان جنوبگان و قطب جنوب کاملا فرق دارد، چرا که ساکنان دائمی چندانی را در این نقطه از کره زمین نخواهید یافت. جنوبگان به وسیله معاهده سال 1959 تحت عنوان پیمان جنوبگان محافظت می گردد که این مکان را به عنوان جایی معرفی نموده که تنها برای صلح و تحقیقات علمی مورد استفاده قرار خواهد گرفت و هرگونه فعالیت نظامی یا ادعای مالکیت در این منطقه ممنوع است. از آن موقع چندین هزار دانشمند و کارمندان پشتیبانی از کشورهای مختلف دنیا به صورت دوره ای در این نواحی سکونت داشته و به تحقیقات علمی خود ادامه دادند.

با این وجود حتی این محیط نسبتا دست نخورده نیز از تأثیرات ناخوشایند تغییرات اقلیمی مصون نمانده است، این در حالی است که شمالگان به علاوه تغییرات اقلیمی، از آلودگی زیست محیطی، توسعه صنعت نفت و گاز و البته افزایش بی رویه صید آبزیان رنج می برد.

اما اگر از منظری دیگر به جنوبگان بنگریم، متوجه خواهیم شد که علی رغم این شرایط اقلیمی سخت این مکان یکی از غنی ترین تنوع زیستی حیات وحش را در اختیار دارد و این مسئله، چه درمورد حیوانات خشکی زی و چه در خصوص ساکنان زیر سطح آب دریا صدق می نماید که همگی به خوبی از عهده تحمل این شرایط سخت برآمده و جان به در برده اند.

بی شک شما هم در خصوص شماری از ساکنان جنوبگان اطلاعاتی دارید، پرندگانی همانند پنگوئن ها و مرغان دریایی، خوک های آبی و البته خرس های باشکوه قطبی که همگی بخشی جدایی ناپذیر از ذهنیت ما از حیات وحش نواحی قطبی هستند. اما نظرتان در خصوص خرچنگ های مودار، وال های شاخ دار و البته حشرات ترسناکی چیست که این مکان را به عنوان خانه خود می شناسند؟

پس باید بدانید که این نقطه از دنیا زیستگاه شماری از مخلوقات تماشایی و خارق العاده دنیا است. جایی که قطعا تجربه سافاری منحصربه فرد خواهد بود، چرا که بسیاری از این موجودات را تنها و تنها در این منطقه مشاهده خواهید کرد. همانند دیگر مخلوقات وحشی کشف شده در اقصی نقاط دنیا، قطب جنوب و گونه های ساکن شمالگان کاملا متنوع و البته متفاوت هستند. نکته جالب آنکه ساکنان منطقه ها قطبی از نظر فیزیکی سازگاری های بسیاری برای زنده ماندن در چنین محیطی پیدا نموده اند که در نوع خود قابل توجه است. از توانایی کنترل ضربان قلب و متابولیسم گرفته تا ایجاد مایعی شبیه به ضد یخ، در یک کلام این حیوانات ترسناک گاهی بسیار سرگرم نماینده تر از چیزی ظاهر می گردد که تصورش را می کنید.

در ادامه همراه ما باشید تا شما را با شماری از این موجودات بی نظیر آشنا کنیم.

کرم مودار (Eulagisca Gigantea)

این مخلوق دریایی عجیب تنها می تواند در دو مکان به حیات خود ادامه دهد: یکی کابوس های شبانه شما و دیگری اقیانوس منجمد جنوبی. به هر حال خوشبختانه باید تصدیق کرد که فعلا اقیانوس انتخاب ایده آل تری برای این موجود است.

این کرم عضوی از کرم های بریستل (bristleworms) یا کرم های مودار است. این کرم با ظاهر عجیبش ممکن است خیلی غیرطبیعی و نامتعارف به نظر برسد، اما بد نیست بدانید این ظاهر یاری مهمی به بقای این موجود می نماید. درواقع وجود این موها یاری می نماید کرم روی آب شناور شده و شنا کند. وجود این موها حتی گاهی اوقات در دفاع کرم در مقابل شکارچیان نیز مؤثر هستند.

به خاطر برخورداری از دندان های تیز، محققان باور دارند که این کرم یک موجود گوشتخوار بوده و امکان دارد از این آرواره های نسبتا ترسناک برای شکار کردن استفاده کند. برای عجیب تر شدن هر چه بیشتر ماجرا بد نیست بدانید بخشی که به نظر می رسد سر این موجود است، در واقع گلوی او است.

کرم یخی (Ice Worm)

کرم یخی با گونه های دیگری همانند زالو و کرم خاکی رابطه نزدیکی دارد. موجودی با ظاهری عجیب که به خوبی با شرایط سخت زندگی در منطقه ها سرد و یخ بسته تطبیق یافته است. این موجود دمای بدن خود را با دمای محیط تنظیم نموده و از یخ زدن بدنش جلوگیری می نماید. بعلاوه در طول روز و برای فرار از ریسک مرگ به دلیل گرمی هوا، به درون کوه های یخی نفوذ نموده و خود را مخفی می نماید.

حتما شما هم از سختی راه رفتن روی برف و یخ آگاهی دارید و می دانید که خیلی ساده می توان روی سطوح یخی دچار لغزش شد. اما این کرم خارق العاده به یاری موهای زبری که بدنش را پوشانده، این مشکل را حل نموده است. در واقع آن ها با یاری این موهای ریز خود را به سطوح یخی چسبانده و قادرند هر ساعت بیش از سه متر حرکت نمایند.

مرکب ماهی بزرگ الجثه (Colossal Squid)

مخلوقی که تصور می گردد الهام بخش خلق شخصیت کراکن (Kraken) در افسانه های اساطیری باشد، به دلیل پاره ای ویژگی ها جایگاهی خاص در هر فهرستی دارد که به موجوات متفاوت و البته ترسناک دنیا اختصاص دارند.

تا سال ها ماهیت وجودی این مخلوق در حد داستان های افسانه ای و تخیلات نویسندگان خلاصه می شد، چرا که این موجود علی رغم مقدار قابل توجهش، موجودی منزوی است که بیشتر ترجیح می دهد در اعماق زیاد اقیانوس در حوالی جنوبگان و قطب جنوب پنهان گردد. اما در سال 1925 ورق برگشت و با پیدا شدن یک شاخک بزرگ در شکم یک نهنگ، داستان کراکن رنگ واقعیت به خود گرفت. در سال 2003 اما یک اسکوئید تقریبا سالم و دست نخورده پیدا شد و انتها در سال 2007 یک نفر پیروز به ثبت یک ویدیو از حضور این مخلوق بزرگ الجثه شد.

عمده ترین تفاوت میان هشت پاهای غول پیکر با هشت پا بزرگ الجثه البته به جز مقدار شان، برخورداری از قلاب های چرخانی است که داخل مکنده های موجود روی شاخک های این گونه قابل مشاهده است. در واقع بیشتر نهنگ های عنبری که دارای زخم های عمیق و ترسناک هستند، حتما سروکاری با این هشت پاهای بزرگ الجثه داشته و طعم این قلاب های ناخوشایند را چشیده اند.

در عین حال اگر این قلاب های ترسناک برای به وحشت انداختن شما کافی نیست، پس بهتر است بدانید این گونه بعلاوه بزرگترین چشم در میان مخلوقات این کره خاکی را به خود اختصاص داده است!

ماهی یخی (Icefish)

ماهی یخی یکی از جالب ترین موجودات خونسرد ساکن آب های منطقه ها قطبی است. آن ها برای ادامه حیاط در چنین محیط هایی به خوبی سازگاری پیدا نموده و مجهز به امکانات خاصی شدند که بقای شان را به خوبی تضمنین نموده است.

نخستین سازگاری جالب توجه آن ها قدرت تنظیم دمای بدن با دمای آب است که به ماهی یاری می نماید دمای بدن خود را پایین نگاه دارد. به طوری که اگر این ماهی با جریان آب های گرم روبرو گردد، بلافاصله جان خود را از دست خواهد داد. از سوی دیگر این ماهی پیروز به فراوری گلیکو پروتئینی خاص شده که عملکردی مشابه ضد یخ داشته و از تشکیل کریستال های یخ در بدن ماهی جلوگیری می نماید. در نهایت این ماهی فاقد هموگلوبین بوده و در نتیجه رنگ خونش سفید رنگ است. این امر به همراه بدنی شفاف به ماهی یاری نموده تا به برترین شکل در محیط پیرامون استتار نموده و از دید شکارچیان پنهان گردد.

کوسه گرینلند (Greenland Shark)

برای مدت زمانی طولانی وال های کله گاوی رکورددار مقدار بیشترین طول عمر در میان مهره داران این سیاره بودند، تا اینکه کوسه های گرینلند از راه رسیدند و به سادگی این افتخار را از آن ها ربودند. جالب است بدانید کوسه های گرینلدی دست کم چهار صد سال عمر می نمایند، با این وجود گاهی دانشمندان پیروز به شناسایی کوسه هایی شدند که عمری به مراتب بیشتر داشتند. آن ها بعلاوه در شمار بزرگترین جانوران گوشتخوار این سیاره قرار داشته و یکی از پیروز ترین شکارچیان ساکن آب های نواحی قطبی هستند.

اما این عمر طولانی همواره هم خوب نیست چرا که معمولا آن دسته که عمر طولانی دارند، لزوما موجودات سالمی نیستند. دسته ای از کرم های انگی موسوم به پاروخاتمه (copepod) خود را به چشم کوسه ها چسبانده و به تدریج آن ها را بلعیده و نابود می نمایند. با این حساب کوسه های گرینلندی ممکن است عمر طولانی داشته باشند، اما متاسفانه معمولا اواخر زندگی شان نابینا خواهند بود.

عروس دریایی یال شیری (Lions Mane Jellyfish)

عروس دریایی یال شیری را باید بزرگترین گونه خود دانست، به طوری که قطر بدن این موجود تماشایی نزدیک دو متر بوده و درازایش گاهی به 15 متر هم می رسد. بعلاوه ممکن است آن ها گاهی تا 1.200 شاخک داشته باشند که امر خود باعث می گردد حتی بزرگتر هم دیده شوند. عروس دریایی یال شیری ترجیح می دهد نزدیک سطح دریا شنا کند و اغلب ساکن آب های منجمد شمالی است. آن ها بعلاوه به خاطر مهاجرت و حرکت دسته جمعی معروفیت دارند.

داستان های ترسناکی در خصوص آن ها وجود دارد، به عنوان مثال در سال 2010 عروس دریایی در یک روز و یک مرحله بیش از 50 نفر را نیش زد که همگی در حوالی یک منطقه در امتداد سواحل نیوهمپشر مشغول شنا کردن بودند. مدتی بعد جسد یک عروس دریایی در همان حوالی پیدا شد و از آنجایی که این مخلوق حتی پس از مرگ هم قادر به نیش زدن است، چنین برداشت شد که جسد این موجود بزرگ جثه به طریقی از آب های سرد نواحی قطبی به این منطقه منتقل شده و چنین خرابکاری بزرگی به بار آورده است.

خرس آبی یا خوکچه خزه ای (tardigrade)

تاردیگرید یکی از غیرمعمول ترین ارگانیسم های کشف شده در قطب جنوب است. مخلوق آبزی شگفت انگیزی که با نام های دیگری همانند خرس آبی هم شناخته می گردد. دلیل این نامگذاری فرم بدنی درشت و چنگال های آن ها هست. خرس آبی لقب کوچکترین مخلوق این سیاره را از آن خود نموده است، هرچند مقدار ملاک مناسبی برای قضاوت در خصوص موجودی نیست که در شرایط سخت آب و هوا و اقلیم نواحی قطبی زنگی نموده و جان به در برده است. به علاوه در کنار کوچکی، آن ها یکی از قدیمی ترین ساکنان زمین هستند. از سوی دیگر سرعت این موجود به مقدار کم و ناچیز است که از آن به عنوان جانور کندرو یا تنبل نیز یاد می گردد.

خرس های آب توانایی جایگزینی آب بدن شان با شکر را دارند که همانند یک ضد یخ طبیعی امکان ادامه حیات شان در شرایط سخت محیط زیست را فراهم می نماید. شاید برای تان جالب باشد که بدانید این موجودات کوچک حتی به همراه فضانوردان به فضا فرستاده شدند تا توانایی و سرسختی ذاتی شان در آنجا نیز مورد آزمایش قرار بگیرد. آن ها در برابر پرتوهای کیهانی قرار گرفته و زنده ماندند و اینگونه قدرت بی نظیر خود را به رخ نوع بشر کشیدند. در نهایت باید اعتراف کرد که تاردیگرید ها جان سخت ترین موجودات ساکن زمین هستند که خود را با هر شرایطی به برترین شکل ممکن تطبیق می دهند.

عنکبوت دریایی (Sea Spider)

اگر عنکبوت های ساکن خشکی باعث ترس و وحشت شما نیستند پس جای هیچ نگرانی نیست، چرا که عنکبوت های دریایی نه عنکبوت واقعی هستند و نه خیلی ترسناک به نظر می رسند. آن ها اغلب در اعماق و بستر اقیانوس قابل مشاهده هستند که با پاهای بسیار بلندشان آرام آرام می خزند و جابجا می شوند. بنابه دلایلی کاملا ناشناخته این موجودات از رشد قابل توجهی برخوردار هستند و این امر به ویژه در اطراف نواحی قطبی چشمگیرتر است. طول پاهای آن ها متغیر بوده و از یک میلیمتر تا هفتاد سانتیمتر را در برمی گیرد. در واقع در نگاه نخست شما تعدادی پا می بینید که به بدنی بسیار کوچک متصل شده اند.

در حالی که عنکبوت های واقعی دارای هشت پا هستند این تعداد در عنکبوت های دریایی گاهی به دوازده عدد هم می رسد. آن ها به عنوان موجوداتی گوشت خوار شناخته می شوند که از اسفنج، ژله ماهی و کرم های آبی تغذیه می نمایند. در واقع آن ها به یاری یک خرطوم بزرگ شیره حیات شکار خود را می مکند. به علاوه بهتر است بدانید این موجودات فاقد سیستم تنفسی هستند.

به خاتمه بخش اول سفر ماجراجویانه خود در منطقه ها قطبی و آشنایی با مخلوقات شگفت انگیر ساکن این منطقه ها رسیدیم. تا اینجا کدام موجود بیش از بقیه توجه شما را به خود جلب کرد؟ کدام یکی را ترسناک تر یافتید؟ مسرور می شویم مستمع نظرات شما عزیزان باشیم.