تور آلمان ارزان: عکس هایی دیده نشده از آلمان در جنگ سرد - مجله آراد

با تور آلمان ارزان از دیدنی ترین کشور اروپایی بازدید کنید و از شهرهای برلین، هانوفرو، فرانکفورت و مونیخ آلمان دیدن کنید.

جنگ سرد و دیوار برلین، دو نقطه عطف در تاریخ آلمان هستند که بدون شک از فکر هیچ یک از مردم جهان به خصوص آلمانی ها پاک نمی گردد. آقای هیلستون عکاسی است که توانسته است در سال های پیش و بعد از ساخت دیوار از خیابان های برلین عکاسی کند؛ عکس هایی که تا به حال هیچ جای دیگری دیده نشده اند. او مجموعه عکس هایش را در کتابی به چاپ رسانده است که در ادامه تعدادی از آن ها را به همراه توضیحات شان می بینیم و می خوانیم.

برلین

سنگ های بسیاری از ویرانی های جنگ جهانی دوم در خیابان وجود دارد. سربازان دشمن در منطقه بازرسی در حال گفت وگو با هم هستند. کسی از پشت سیم های خاردار، از یک تراموا عکس می گیرد. اینجا، شهر تسخیرشده و وهم آور برلین، در اوج جنگ سرد است که الن هیلستون (Allan Hailstone) عکاس بریتانیایی، در سفر خود به قسمت غربی و شرقی در سال 1959 و 1966، از آن عکس گرفته است. او حالا همه 180 عکس خود را در کتابی با عنوان برلین در جنگ سرد جمع آوری نموده است که در اینجا 10 تا از آن ها را می بینیم.

آقای هیلستون می گوید که در 11 سپتامبر، 1959 این صحنه عالی از میدان Gendarmenmark (میدانی در برلین که بسیاری از ساختمان های مهم در این قسمت قرار دارند) را ثبت نموده است. امروزه این میدان یکی از اصلی ترین بخش های توریستی شهر است که درست در جنوب بلوار unter den Linden واقع شده است. کلیسای ویران شده، یکی از کلیسای دوقلوی در میدان است. برخلاف برلین غربی که اقدامات بسیاری برای تعمیر و بازسازی ویرانی ها کرد، دولت برلین شرقی حتی سنگ ها و ویرانه های به جا مانده از جنگ را از این میدان جمع نکرد. میدان Gendarmenmarkt در حدود سال 1688 ساخته شد. دو کلیسای شبیه به هم که در این میدان وجود دارند، یکی کلیسای فرانسوی، و دیگری کلیسای آلمانی است. علاوه بر کلیساها، یک سالن کنسرت نیز در این میدان وجود دارد.

این عکس از ایستگاه فردریش اشتراسه، در تاریخ 12 سپتامبر 1959 گرفته شده است. این ایستگاه، واقع در غرب شهر، یکی از اصلی ترین ایستگاه های راه آهن بود و هست. طی دوران دیوار برلین، این راستا اصلی ترین راه ارتباطی به/ از غرب، برای غیرآلمانی هایی بود که برای ورود و خروج از غرب باید قوانین سفت وسختی را رعایت می کردند. در زمانی که این عکس گرفته شد، هیچکس اجازه رفت وآمد به دو بخش آلمان را نداشت، چه پیاده و چه با قطار. روی پل راه آهن، تبلیغات روزنامه Neues Deutschland، یک نشریه روزانه کمونیستی، و یک شعار سیاسی دیده می گردد.

در این عکس که در جولای 1960 گرفته شده است، خیابان Friedrichstrasse را نشان می دهد که از برلین شرقی به سمت برلین غربی کشیده شده است. دوچرخه سواری که در عکس دیده می گردد در حال رد شدن از خیابان Zimmerstrasse است، خیابانی که بعدها دیوار برلین در آن ساخته شد. آقای هیلستون می گوید زمانی که او این عکس را گرفت نمی دانست که آن جا روزی معروفیت جهانی پیدا می نماید. با اینکه عکس های بسیاری از دیوار برلین وجود دارد، اما آن ها که این خیابان را قبل از آگوست 1961 نشان دهند کم هستند.

آقای هیلستون

آقای هیلستون 79 ساله، از 10 سالگی عاشق عکاسی از صحنه های خیابانی بود. او در سال 1956 پس از دیدار از کتابخانه شهرش کاونتری، تصمیم گرفت به برلین سفر کند. او می گوید:

یک کتاب با جلد مشکی برداشتم که روی آن نوشته شده بود برلین. آن کتاب به عنوان یک کتاب راهنما چندان خوب نبود. با وجود این، همین که صفحه ها را ورق می زدم، مجذوب عکس های سیاه و سفیدش از برلین شدم.

آقای هیلستون تا قبل از آن، از خیابان های انگلستان و اروپا عکاسی می کرد. اما متوجه شد که برلین بسیار فرق دارد. این تفاوت از خاکستر جنگی می آمد که پشت دیوار آهنی به دو نیم تقسیم شده بود و هر یک هویت خاص خود را داشت. حتی مردم در بخش روسی پول رایج خود را داشتند. او در سال 1958 از مرکز آلمان تماشا کرد و مجذوب سوژه های خیابانی اش شد و از آن به بعد مدام به آن جا سفر می کرد.

کتاب او به نام برلین در زمان جنگ سرد، شامل عکس هایی است که در سال های بین 1959 تا 1966 گرفته است؛ یعنی قبل و بعد از ساخت دیوار برلین. بعلاوه عکس هایی که دزدکی از مکان های مهم در برلین غربی گرفته شده اند نیز در کتاب وجود دارند.

ویرانه های ایستگاه قطار Anhalter Bahnhof، برلین غربی، اوت 1960. آقای هیلستون می گوید این یکی از عجیب ترین تجربیاتش در دیدار از برلین بود:

وارد ویرانه های این ایستگاه شدم و متوجه یک تونل شدم. زمانی که آن را آنالیز کردم فهمیدم که به مرز آلمان شرقی بسیار نزدیک است. این فکر هولناک به سرم زد که سمت دیگر تونل برلین شرقی است. با این حال، پس از مدتی سینه خیز رفتن، پی بردم که سمت دیگر تونل بسیار به شرق نزدیک است اما همچنان در غرب واقع شده است. بعدا متوجه شدم که این تونل در سال 1927 ساخته شده بود تا ایستگاه را به زیرزمین هتل Excelsior متصل کند.

پوتسدامر پلاتس در برلین شرقی، اوت 1960، پیش از ساخت دیوار برلین. این عکس مربوط به آن روزهایی است که اتومبیل ها به راحتی از غرب به شرق تردد می کردند. فولکس واگن دارای پلاک آلمان غربی است. در پشت عکس ویرانه های Haus Vaterland و Stresemannstrasse (در گوشه سمت چپ) در شرق قرار دارند. پوتسدامار پلاتس و مرز آلمان غربی در سمت راست و خارج از کادر قرار دارند. Haus Vaterland که در سال 1928 ساخته شد، در کنار دیگر جاذبه ها، از جمله کافه پیکادیلی (Café Piccadilly)، بزرگ ترین کافه جهان، یک مرکز تقریحی بود که در سال 1976 خراب شد.

پوتسدامر پلاتس، که از آن بیشتر در زمان جنگ عکاسی و حالا به یکی جذابه توریستی تبدیل شده است، در سال 1960 یک مکان معمولی بود که کسی از آن عکس نمی گرفت. اما آقای هیلستون، با دقت فراوان، از گوشه گوشه آن عکس گرفته و یک سند بی همتا برای تاریخ نویسان به جای گذاشته است.

او در کتابش می نویسد:

بازدیدنمایندگان امروزی، هرگز طعم تلخ آن روزهای شهر را در زمان جدایی نمی چشند. امیدوارم این کتاب بتواند حال وهوای آن روزها را به خوبی منتقل کند.

زمانی که جنگ سرد شروع شد، کشور به دو بخش غربی و شرقی تقسیم شد که برلین در بخش شرقی قرار داشت و خودش باز به دو بخش تقسیم شده بود. بخش غربی تحت کنترل آمریکا، انگلستان و فرانسه، و شرق تحت کنترل شوروی بود. در ابتدا مردم به راحتی می توانستند از غرب به شرق عبور نمایند.

خیابان Bernauer Strasse، اوت 1962، که بیشتر بخاطر وجود دیوار برلین در آن، و مرگ های بسیاری که در اثر فرار از شرق صورت می گرفت مشهور است. ساختمان ها در برلین شرقی قرار دارند، در حالی که پیاده رو جزو برلین غربی محسوب می گردد. مدت کوتاهی پس از ساخت دیوار برلین، پناهنده ها از پنجره ها به سمت خیابان پایینی می پریدند. سپس مقامات، ساکنان ساختمان ها را بیرون کردند و پنجره ها را شکستند. همانطور که در عکس مشاهده می گردد، یک فضای خالی برای دیدبانی افسران پلیس نگه داشته شده است تا بتوانند فعالیت های داخل خیابان را زیر نظر داشته باشند.

آقای هیلستون توانست این صحنه را در خیابان Chausseestrasse در برلین شرقی، در اوت 1962 بگیرد. او حدود یک متر در خاک برلین غربی بود، به همین دلیل پلیس ها با او کاری نداشتند. او می گوید:

نگهبانان مرز واقعا از کارشان لذت می برند. افسری که در این سمت دیوار ایستاده است بدون شک آدم قابل اطمینانی بود، اما معلوم نبود که اگر بخواهد فرار کند بقیه دستور شکلیک به او را دریافت می کردند یا نه.

چشم انداز پتسدامر پلاتس در انتهای خیابان Leipziger Strasse، سال 1962، جایی که تراموای برلین شرقی دیده می گردد. خارج از کادر، در سمت چپ، انبار هیتلر واقع شده است. با اینکه مردمان غرب می توانند تا هر جا که بخواهند به دیوار نزدیک شوند، اما افرادی که در برلین شرقی زندگی می نمایند فقط تا یک محدوده تعیین، تقریبا نزدیک به تراموا، اجازه تردد دارند. آن سازه هایی که شبیه به X هستند موانع عبور تانک هستند. زمانی که این عکس گرفته شد (از برلین غربی)، دیوار برلین هنوز از خشت خام بود و روی آن سیم خاردار گذاشته بودند. بعدها دیوار را از مصالح محکم تری ساختند. جایی که عکاس ایستاده است، حالا یک هتل پنج ستاره به نام Ritz Carlton است.

تفاوت های میان دو ناحیه کم کم بیشتر شد. برلین غربی به سرعت به صحنه ای برای نمایش یک زندگی کاپیتالیستی تبدیل شده بود. اما در شرق، شرایط مالی اصلا خوب نیود و مردم از کمبود غذا، اوضاع بد معیشتی و محدودیت آزادی فردی رنج می بردند.

دولت کمونیست در شرق برلین، برای جلوگیری از مهاجرت مردم از شرق به غرب، در سال 1961 تصمیم گرفت یک دیوار بسازد؛ یک مانع فیزیکی برای جلوگیری از فرار. این دیوار را به سیم خاردار مجهز نموده بودند تا کسی نتواند از روی آن بالا رود. طول دیوار به طور تقریبی به 146 کیلومتر می رسید و به طور کامل برلین غربی را آلمان شرقی جدا می کرد.

آقای هیلستون، زمانی که داشت در Kurfuerstendamm پیاده روی می کرد، خیلی اتفاقی این کاروان موتور را دید و خیلی سریع از آن ها عکس گرفت. آن موقع رابرت کندی در برلین حضور داشت تا سخنرانی معروف اولین سالگرد ریاست جمهوری جان اف کندی، با عنوان من اهل برلین هستم را در تاریخ 26 ژوئن 1963 ثبت کند. رابرت کندی در ژوئن 1968 در لوس آنجلس ترور شد. ویلی برانت، شهردار وقت برلین غربی، پس از آن صدراعظم آلمان غربی شد.

بلوار Unter den Linden در برلین شرقی، در کریسمس 1964. این عکس قسمت غربی، سمت دروازه براندنبورگ، مکان تقریبی هتل Adlon امروزی را نشان می دهد. هتل Adlon پیش از جنگ یکی از بزرگ ترین هتل های اروپا بود، اما در سال 1945 تخریب شد. در زمان این عکس، بقایای هتل، که همچنان از آن استفاده می گردد و در گوشه سمت چپ ساعت، بعلاوه دورتر از ساعت و خارج از کادر عمارت دیده می گردد. این عمارت به قدری به دیوار برلین نزدیک است که پنجره هایی که رو به سمت غربی بودند را به طور کامل مسدود کردند. خیابان Otto Grotewohl را به افتخار اولین نخست وزیر آلمان شرقی نام نهادند، که سه ماه پیش از گرفتن این عکس فوت شده بود.

به سربازان دستور داده شده بود تا از دیوار محافظت نمایند، مبادا کسی از آن عبور کند، و اگر کسی قصد فرار داشت می توانستند به او شلیک نمایند. 260 نفر هنگام فرار از شرق به غرب کشته شدند. یکی از آن ها یک نوجوان به نام پیتر فیچر (Peter Fecher) بود که زمانی که داشت از دیوار بالا می رفت به لگنش شلیک شد. بدنش در میان سیم های خاردار گیر کرد و جلوی چشمان صدها نفر بخصوص خبرنگاران آنقدر خونریزی کرد تا فوت شد. چون در بخش شوروی قرار داشت، سربازان آمریکایی نمی توانستند بروند و او را نجات دهند. سربازان قسمت شرقی هم از ترس کشته شدن به او کمکی نکردند.

به بعضی افراد اجازه رفتن به برلین غربی داده می شد اما باید بازرسی می شدند. مشهورترین ایستگاه، ایستگاه بازرسی چارلی چک پوینت نام داشت که امروزه به موزه تبدیل شده است.

دیوار برلین از 1961 تا 1989 برقرار بود، و پس از ماه ها ایجاد تنش در آلمان شرقی، دیوار برلین در 9 نوامبر فروریخت. پس از اینکه دولت کمونیست آلمان شرقی در یک کنفرانس خبری بیان کرد که سفر به غرب مجاز است، هزاران نفر بدون معطلی به سوی آن طرف مرز هجوم بردند.

تعداد بیشماری از برلینی ها در ایستگاه بازرسی جمع شده بودند و خواهان عبور از مرز بودند. نگهبانان می دانستند چاره ای جز دادن اجازه عبور به آن ها را ندارند.

خاتمه آلمان شرقی و غربی 11 ماه بعد در سال 1990 دوباره به هم پیوستند.

این نمایی از برلین امروزی، حدود 50 سال پس از جنگ سرد و 30 سال پس از سقوط دیوار برلین است.